Karite ağacının meyvelerinden elde edilen ve genelde katı hali kullanılan karite yağı, Batı Afrika’da 500 bin tonla ihracat rekoru kırdı.
Batı Afrika’da 20 ülkede yetişen karite ağacının meyvesinden elde edilen yağ, özellikle son yıllarda gıda ve kozmetik sektöründe sıkça tercih ediliyor.
Latince ismi “Butyrospermum Parkii” olan ve kendiliğinden yetişen karite ağacına sadece Sahel bölgesinde rastlanıyor.
Karite ağacının meyve vermesi yaklaşık 20 yılı buluyor ve yıllık yaklaşık 20 kilogram mahsul alınıyor.
Genellikle kadınlar tarafından toplanan karite meyvesi, Batı Afrika’da doğrudan ve dolaylı olarak toplamda 16 milyon kişiye gelir sağlıyor.
Karite yağı, küçük bir avokadoyu andıran karite meyvesinin çekirdeğinden elde ediliyor. Karitenin, “insanoğlu tarafından çıkarılan en eski bitkisel yağlar” arasında olduğu belirtiliyor.
Uluslararası Ticaret Merkezine (ITC) göre, Burkina Faso’nun kuzeyindeki karite bahçelerinin geçmişinin 1000 yıl önceye dayandığını gösteren arkeolojik kanıtlar bulunuyor.
Başta Nijerya olmak üzere Burkina Faso, Mali, Gana, Fildişi Sahili, Benin ve Togo, karite yağı üreten başlıca ülkeler arasında yer alıyor.
Çikolata ve kozmetik sektörünün vazgeçilmezi
Karite ağaçları yüzyıllardır var olsa da yağına olan talep, Küresel Karite Birliği (AGK) rakamlarına göre, son 20 yılda yüzde 600 arttı.
Bu artışta Avrupa Birliği’nin (AB) çikolata üretiminde, kakao yağı dışındaki bitkisel yağların kullanımına izin vermesi ve kozmetik sektöründe bazı markaların kariteyi ana hammadde olarak tercih etmesi önemli rol oynadı.
Karitenin, kozmetik sektörüne girişi, Fransız kozmetik markası L’Occitane ile İngiliz The Body Shop’un (TBS) 1990’ların ortasında ürünlerinde bu yağı kullanmasıyla başladı.
İngilizcede “shea butter” ismiyle bilinen karite yağı, TBS’nin en ünlü içeriklerinden bir haline dönüştü.
TBS’nin 2020 itibarıyla Gana’dan yıllık 400 ton, L’Occitane’ın ise Burkina Faso’dan yıllık 600 ton karite yağı aldığı tahmin ediliyor.
500 bin ton ihracatla rekor kırdı
Hem kozmetik hem de gıda sektöründe giderek artan talep sayesinde karite yağı, 2017-2018 döneminde 450 bin tona çıkan ihracat rekorunu kırdı.
AGK’nin açıkladığı son verilere göre, Batı Afrika’dan karite yağı ihracatı, Ağustos 2019-Temmuz 2020’de 500 bin tona ulaştı.
Gana 264 bin tonla en çok karite yağı ihraç eden ülke olurken, onu 127 bin tonla Burkina Faso ve 57 bin tonla Benin izledi.
İhracatın yüzde 80’i Avrupa kıtasına yapılırken, bu kıtadaki ana alıcılar Hollanda, Danimarka ve Fransa olarak sıralandı.
Karite yağı, organik kozmetik sektörünün giderek büyüdüğü Asya pazarında da sırasıyla en çok Çin, Japonya ve Güney Kore tarafından ithal edildi.
A, D ve E vitamini yönünden zengin olan karite yağı, nemlendirici özelliği dolayısıyla vücut kremi ve saç ürünlerinde tercih ediliyor, yara ve yanık tedavisinde kullanılıyor.
Yeni tip koronavirüs ( Kovid-19) salgını nedeniyle bu yıl ihracatında azalma yaşansa da tüketici araştırma kuruluşu Transparency Market’in tahminlerine göre, karite yağının 2028’e kadar 3,5 milyar dolarlık pazar payına ulaşması bekleniyor.
