Fransa’nın Ruanda soykırım emrini verdiği ‘diplomatik telgraf’ ortaya çıktı
Cumhurbaşkanı François Mitterrand’a ait arşivlerde çalışmalar yapan Fransa Ulusal Araştırma Merkezi (CNRS) Araştırma Direktörü ve Survie Derneğinin Üyesi François Graner, Fransa’nın Ruanda soykırımı yapanlara söz konusu bölgeden kaçması için emir verdiğini gösteren “diplomatik telgrafı” ortaya çıktı.
Dönemin Dışişleri Bakanı Alain Juppe’nin Danışmanı ve mevcut Fransız Dış İstihbarat Birimi DGSE Genel Direktörü Bernard Emie, 15 Temmuz 1994’te saat 18.22’de o dönemde Fransa’nın Ruanda’daki Temsilcisi Yannick Gerard’a özel olarak “diplomatik gizli telgraf” gönderdi.
Telgrafta, “New York’taki uluslararası toplum” soykırımı yapanlara karşı benimseyecek tutumu belirleme sürecindeyken Gerard’ın soykırım yapan hükümet yetkilileriyle görüşmek için Ruanda’nın Cyangugu kentine gitmesinin istenmediği belirtilerek, şu ifadelere yer verildi:
“Bu yetkililere (Fransız ordusunun kontrolü altındaki), Güvenli İnsani Yardım Bölgesini terk etmelerini istediğimizi iletmek için tüm dolaylı kanalları ve özellikle de Afrika temaslarınızı, kendinizi doğrudan ifşa etmeden kullanabilirsiniz. Uluslararası toplumun ve özellikle Birleşmiş Milletler’in (BM) bu sözde otoritelere karşı izleyeceği yolu çok yakında belirleyebileceğinin altını çiziniz. İmza: Emie.”
“Emir, dönemin Dışişleri Bakanı Alain Juppe tarafından verildi”
Fransa’nın Ruanda soykırımındaki rolüne ilişkin yaptığı çalışmalarla bilinen Graner, “Fransa’nın soykırım yapanların kaçmasına izin verdiğini biliyorduk. Ancak Fransa’nın böyle bir emir verdiğini bilmiyorduk. Bu belge, Fransa’nın bu kararı nasıl aldığını gösteriyor. Emir, dönemin Dışişleri Bakanı Alain Juppe tarafından verildi.” diye konuştu.
Bu belgenin iki şeye işaret ettiğini vurgulayan Graner, şunları söyledi:
“BM’nin soykırımı yapanları yakalamak gerekip gerekmediğine ilişkin karar vermeden, onların gitmesine izin verildiğini gösteriyor. (Telgrafta) ‘Soykırımı yapanları’ ifadesi yerine, ‘Ruandalı otoriteler’ kullanılıyor. Ancak başka belgeyle Fransa Dışişleri Bakanlığına bu kişilerin soykırımı yapanların olduğu bilgisi verildiğini biliyoruz. Telgraf, diğer taraftan Fransa’nın (soykırımı yapanların) gitmesini sağladığını ancak bunu gizlice yapılmasını istediğini gösteriyor.”
Graner, Fransız yetkililerin 1994’te soykırımı yapanlarla teması olduğunu belirterek, “Fransa, kurulmasına destek verdiği (soykırımı yapan) hükümetin temsilcilerini kabul eden tek ülke. Soykırım sırasında Nisan 1994’te 2 temsilci, Başbakanlık, Dışişleri Bakanlığı ve Elysee Sarayı’nda ağırlandı.” dedi.
Fransa’nın Ruanda’daki Temsilcisi Yannick Gerard’ın soykırımı yapanların yakalanmasını istediğini ancak Dışişleri Bakanlığının talimatını yerine getirdiğini vurgulayan Graner, Gerard’ın bu kişilerin kaçabilmesi için kapalı olan sınırları açtırdığını ve onları araçlarla sınıra kadar gönderdiğini ifade etti.
Graner, bu kişilerin soykırım yapan hükümetin 14 üyesi olduğu, içlerinde başbakan ve birçok bakanın da bulunduğunu dile getirdi.
“Fransa, sürgünde olanları ve Ruanda ordusunu destekledi”
Bu kişilerin Gabon, Batı Afrika ve Avrupa ülkelerine gittiğini aktaran Graner, şunları kaydetti:
“Bu, Fransa’nın soykırım öncesinde, sırasında ve sonrasında aşırıcı bir Hutu gruba sürekli desteğinin siyasi kanıtıdır. Fransa, bölgeyi kendi etkisi altında kalması için onlara güvendi. Fransa, (soykırım yapanların) yaptıklarını bilerek Ruanda’yı yeniden ele geçirmek için soykırım sonrasında da onlara güvendi ve sürgünde olanları, Ruanda ordusunu destekledi.”
Graner, “Fransız siyasetinin” soykırım öncesinde, sırasında ve sonrasında soykırım yapanları devamlı olarak desteklediğinin altını çizdi.
Telgrafa ilişkin “Sadece uluslararası hukuk değil aynı zamanda Fransız hukuku açısından da ciddi sorun teşkil ediyor. (Fransa) Başbakanı, soykırım yapanların yakalanmasından yana olmasına rağmen bu karar, Fransa’da alındı.” diyen Graner, Fransa’nın Tutsilere karşı yapılan soykırımı desteklemesinin sonuçlarının ağır olduğunu vurguladı.
Hutular, 1994’te Tutsilere karşı soykırım başlatmıştı
Ruanda’da 1994’te Hutular, dönemin Devlet Başkanı Juvenal Habyarimana’nın uçağının düşmesinden sorumlu tuttukları Tutsilere karşı soykırım başlatmıştı.
Ülkede 100 gün süren katliamda, 800 binden fazla Tutsi hayatını kaybetmişti.
Fransa’nın Ruanda soykırımındaki rolüne ilişkin dönemin Cumhurbaşkanı François Mitterrand’a ait arşivlerin tamamı, Fransa’nın Hutulara askeri, siyasi ve medyatik desteğini doğruladığı ve Fransız yetkililerin soykırım hazırlığı yapıldığına dair bilgilendirildiğini teyit etmişti.
