Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın Aralık 2017’de Sudan’a yaptığı ziyaretin ardından ivme kazanan ve yeni bir döneme giren Türkiye-Sudan ilişkileri farklı bir boyuta taşınıyor.
Son dönemde iki ülke yetkilileri arasında karşılıklı ziyaretler yapıldı. Söz konusu ziyaretler çerçevesinde pazartesi akşamı resmi bir ziyaret için Sudan’a gelen Cumhurbaşkanı Yardımcısı Fuat Oktay bugün Sudan Parlamentosu Başkanı İbrahim Ahmed Ömer ve Sudan Devlet Başkanı Ömer el-Beşir ile bir araya gelerek Hartum’daki temaslarını tamamladı.
Sudan Cumhurbaşkanlığı tarafından görüşmenin ardından yapılan yazılı açıklamada, Beşir’in Oktay ile görüşmesinde anlaşmaya varılan konuların hayata geçirilmesi hususunda siyasi iradenin bulunduğuna ve Sudan ile Türkiye arasındaki ilişkilerin derinliğine vurgu yapıldı.
Sudan Maliye Bakanlığı tarafından yapılan basın açıklamasında ise Oktay’ın yetkililerle yaptığı görüşmeler hakkında Sudan Cumhurbaşkanı’na bilgi verildiği, Türkiye’nin ziraat, özellikle de petrol ve altın başta olmak üzere madenlerle ilgili yatırım yapmaya hazır olduğu belirtildi.
Ziyaretinin ilk gününde Oktay, Cumhurbaşkanı Ömer el-Beşir’in Yardımcısı Bakri Hassan Saleh ve Başbakan Mutez Musa ile bir araya gelmişti.
Olumlu bir havada gerçekleşen görüşmelerde daha çok ekonomik konular masaya yatırıldı. Sudanlı yetkililer ülkelerinin altın ve petrol rezervleri bakımından oldukça zengin olduğunu hatırlatarak, hayvancılık, ziraat gibi konularda da Türkiye’nin teknik kapasitesi ve tecrübelerinden faydalanmak istediklerini kaydetti.
Sudan entelektüelleri ve kamuoyu da Türkiye ile son dönemde başlayan yakınlaşmayı ve Oktay’ın gerçekleştirmekte olduğu temasları yakından takip ediyor.
İmzalanan anlaşmaların hayata geçirilmesi
Dün başbakanlıkta heyetler arasında yapılan görüşmelerde ziraat, hayvancılık, petrol, madencilik, enerji, hava ulaşımı, havaalanı, sağlık ve eğitim konuları ele alındı.
İlişkilerde gelinen nokta ve gelecekte atılacak teknik adımlarla ilgili bir protokol imzalandı. Görüşmelerde Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın geçen yılki ziyareti esnasında imzalanan 22 anlaşmanın ve 5 yılda 10 milyar dolarlık ticaret hacmine ulaşma hedefinin hayata geçirilmesiyle ilgili konular değerlendirildi.
Sudan’ın tarihi başkenti Sevakin
Sudan-Türkiye ilişkileri uzmanı, araştırmacı ve yazar El-Kebaşi el-Bekri, Sudan ve Türkiye ilişkilerinin tarihi geçmişinin 1550’li yıllara dayandığını söyledi.
O tarihlerde Sudan’ın doğusunun Osmanlıya tabi olduğunu ifaden eden Bekri, söz konusu dönemde Sudan’ın başkentinin Sevakin olduğunu hatırlattı.
Bekri, özellikle de Türkiye’de Ak Parti’nin iktidara gelmesinden sonraki süreçte, Türkiye-Sudan ilişkilerinin geliştiğini, iki ülke yönetimleri arasında bölgesel ve uluslararası arenadaki sorunlarla birçok stratejik konuda fikir birliği bulunduğunu kaydetti.
Sudanlı araştırmacı Bekri, ikiülke arasında askeri ve siyasi ilişkilerin iyi olmasına rağmen ekonomik ilişkilerin istenilen seviyede olmadığının altını çizdi.
Son dönemde iki ülke yetkilileri arasında yapılan ziyaretlerin ekonomik ilişkileri canlandıracağına dikkati çeken Bekri, Sudan’ın Türkiye için denize kıyısı olmayan Afrika ülkelerine giriş kapısı durumunda olabileceğini dile getirdi.
Bekri, Erdoğan’ın geçen yıl ülkeye gerçekleştirdiği ziyaretin Sudan halkı ve devleti nezdinde hüsnü kabul gördüğünü hatırlatarak, Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar ile Cumhurbaşkanı Yardımcısı Fuat Oktay’ın da ziyaretlerinin son derece önemli olduğunu vurguladı.
Sudan’ın Türkiye’nin tecrübelerine ihtiyacı var
Sudanlı ekonomi uzmanı Heysem Muhammed Fethi, Sudan’ın Türkiye’nin elinde bulunan ekonomik ve teknik imkanlardan gereği gibi istifade edemediğini düşünüyor.
Sudan-Türkiye ekonomik ilişkilerini değerlendiren Fethi, Sudan’ın içinde bulunduğu ekonomik darboğazdan Türkiye’nin desteği ile çıkabileceğine inanıyor.
Sudanlı ekonomist, iki ülke arasındaki ticaret hacminin yarım milyar doların altında olmasının makul olmadığını, yetkililerin de her münasebette ifade ettiği üzere ticaret hacminde 10 milyar dolar hedefi için gereken adımların atılması gerektiğini söyledi.
Türkiye’nin Sudan’ın Avrupa’ya açılan kapısı olabileceğine değinen Fethi, Sudan’ın da Türkiye için Afrika’ya giriş kapısı niteliği taşıdığını aktardı. İki ülke arasındaki iş birliğinin desteklenmesi ve bürokratik engellerin aşılması gerektiğine işaret eden Fethi şunları kaydetti:
“Hava ve deniz taşımacılığının yanında bankacılık işlemlerinin kolaylaştırılması ile işe başlanması gerekir. Sudan’ın ekonomik krizden çıkabilmesi için Türkiye’nin tecrübesine ihtiyacı var. Özellikle de buğday ile akaryakıtta yaşanan sıkıntılar ve döviz rezervlerinin azalması Sudan ekonomisini zor duruma sokmuştur.”
Olumlu hava ve Sevakin adası
Son derece mütevazi yapıları ile bilinen Sudanlıların Türk heyetine gösterdiği misafirperverlik ve sıcak davranışlar gözlerden kaçmadı.
Hartum sokaklarında Türk heyetiyle görüşen insanlar, Sudan’ın doğusu ve şu andaki Eritre topraklarının bir kısmının yıllarca Osmanlı devletinin himayesi altında kaldığını o dönemdeki başkentin ise Sevakin olduğunu aktardı.
Sudan’ın kuzey doğusunda yer alan Sevakin, denizden sadece 66 metre yükseklikte ve 45 bin nüfuslu sakin bir sahil kasabası. Türkiye gündemindeki Sevakin adası da burada yer alıyor.
Başkent Hartum’a 642 km uzaklığındaki kente en yakın şehir Port Sudan. Türk Hava Yolları (THY) bölgeye ulaşımı kolaylaştırmak için İstanbul-Hartum-Port Sudan seferleri başlatmayı planlıyor.
Kaynak: AA
